گفتگو با «الهام امین» نویسنده کتاب «عقیله» که برگزیده پانزدهمین جایزه ادبی جلال شد | ناشران شناخت درستی از بازار ندارند

گروه فرهنگ | شهرآرانیوز، پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد، شنبه ۲۴ دیماه با حضور جمعی از مسئولان فرهنگی کشور به کار خود پایان داد و منتخبان این دوره از جشنواره در بخش‌های مختلف معرفی شدند. در بین منتخبان این دوره از جشنواره، کتاب «عقیله» نوشته «الهام امین» که توسط انتشارات «به نشر» منتشر شده، به عنوان تنها اثر از استان خراسان رضوی در این جشنواره، توانست در بخش «مستندنگاری» جشنواره به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شود.

«عقیله» سرگذشت بانوی صبر و مقاومت، حضرت زینب (س) است که نویسنده تلاش کرده است در قالب یک اثر پژوهشی و البته با زبان روایت، بخش‌های مختلف زندگانی ایشان را در زمان حضور ۶ معصوم روایت کند. آنگونه که دکتر «محمدحسین رجبی دوانی» پژوهشگر تاریخ اسلام در مقدمه این کتاب نیز بر آن تاکید کرده، مولف کتاب در بیان فراز‌های مهم شخصیت حضرت زینب (س) چیزی را فروگذار نکرده و نقش آفرینی‌های ایشان در مقاطع گوناگون تاریخی را با قلمی شیوا برای خوانندگان بازگو کرده است. این اثر در هجدهمین دوره کتاب سال استان خراسان رضوی نیز توانسته بود جایزه کتاب سال استانی را به خود اختصاص دهد. به بهانه برگزیده شدن این اثر در جایزه ادبی جلال آل احمد، گفت و گویی با «الهام امین» مولف این اثر داشته ایم که آنچه در ادامه خواهد آمد، ماحصل این گفتگو است.

 

از «شالی از شکوفه» تا «عقیله»

متولد تیرماه ۱۳۵۸ در شهر مشهد هستم. هر چند که اصالتا اهل شهرستان گناباد هستم. در حوزه علوم انسانی تحصیل کرده ام و در حال حاضر، دانشجوی مقطع دکتری علوم سیاسی هستم. ضمن این که در اداره کل صدا و سیمای خراسان رضوی مشغول فعالیت هستم. فعالیت خود در حوزه ادبی را از سال ۱۳۷۵ و با شعر آغاز کرده ام و بیش از عنوان «نویسنده»، با عنوان «شاعر» شناخته می‌شوم. در قالب‌های مختلف شعر کلاسیک فعالیت می‌کنم.

نخستین مجموعه شعر من نیز با عنوان «شالی از شکوفه» در سال ۱۳۸۸ منتشر شد که از سوی انجمن قلم ایران، جایزه قلم زرین سال را به خود اختصاص داد. یک مجموعه شعر دیگر از اشعار من نیز آماده چاپ است که به دنبال ناشر برای چاپ آن هستم. طی دوران فعالیت در زمینه شعر، از محضر اساتیدی همچون مرحوم «محمد قهرمان»، مرحوم «ذبیح الله صاحبکار» و «مصطفی محدثی خراسانی» بهره برده ام. البته چند سالی است که به دلیل مشغله‌های کاری، حضورمستمر در جلسات شعر نداشته ام. اما تلاش کرده ام ارتباط خود را با این جلسات حفظ کنم. ضمن آن که در یکی از مهمانی‌های ماه مبارک رمضان در حضور رهبر انقلاب اسلامی نیز اشعار خود را ارائه کرده ام.

«عقیله»؛ کتابی که برای دل خود نوشته ام

«عقیله» برای من یک کار جوششی بود که آن را برای «دل» خود نوشته ام. سال‌ها پیش کتابی درباره زندگی حضرت زینب (س) خوانده بودم و تلقی من این بود که اطلاعات ما نسبت به زندگی و ابعاد مختلف شخصیت این بانوی اسلام، بسیار ناچیز است؛ لذا تصمیم گرفتم درباره ایشان بنویسم. حدود ۲ سال فقط در این زمینه فعالیت پژوهشی داشتم تا اطلاعات کاملی در این زمینه کسب کنم و پس از آن نیز مشغول نوشتن شدم. اما چون تخصص من تاریخ اسلام نبود، به دنبال شخصی بودم که در این زمینه بتوانم از او در زمینه منبع شناسی و اسناد تاریخی کمک بگیرم. به صورت کاملا اتفاقی با دکتر «محمدحسین رجبی دوانی» آشنا شدم و ایشان هم بدون چشمداشت و بزرگوارانه، در تمام مسیر نگارش با من همراهی کرد. در مسیر نگارش و تا زمان چاپ کتاب، ۳ بار آن را مطالعه کرد و به لحاظ تاریخی روی آن ویرایش‌های لازم را انجام داد. ضمن این که در منبع شناسی هم بسیار به من کمک کرد. نگارش این کتاب با توجه به مشغله‌های کاری که داشتم، حدود ۵ سال طول کشید.

روایتی از زندگی حضرت زینب (س) در کنار معصومان

در این کتاب تلاش کردم نگاه جامعی به ابعاد زندگی حضرت زینب (س) داشته باشم. با توجه به این که ایشان در زمان حیات خود، حضور ۷ معصوم را درک کرده بودند، تلاش کردم فصول مختلف کتاب را با همراهی ایشان با معصومین (ع) همراه کنم.  صرف نظر از امام محمد باقر (ع) که در زمان حیات حضرت زینب (س) در دوره طفولیت به سر می‌بردند، تلاش کردم دسته بندی ۵ فصل کتاب به گونه‌ای صورت بگیرد که در فصل نخست آن وقایع زندگی به همراه پیامبر (ص) و حضرت زهرا (س)، در فصل دوم همراهی با امیرالمومنین علی (ع)، در فصل سوم همراهی با امام حسن (ع)، در فصل چهارم همراهی امام حسین (ع) و در فصل پنجم نیز حضور ایشان در کنار امام سجاد (ع) به تصویر کشیده شود. این اثر با وجود پژوهش‌های صورت گرفته در آن، با زبان روایت به بازگو کردن ابعاد شخصیت ایشان می‌پردازد.

«علاقه به تاریخ اسلام» و «سابقه سرودن شعر» در نگارش اثر کمک کرد با وجود آن که رشته تخصصی من تاریخ اسلام نبود، اما علاقمندی زیادی به این رشته داشتم و مطالعاتی نیز در این زمینه داشتم. ضمن این مطالعه رمان‌های تاریخی نیز از جمله علاقمندی‌های من در مطالعات بود و همه این‌ها در نگارش این اثر به من کمک می‌کرد. ضمن این که سابقه سرودن شعر نیز برای من اثر مثبتی در نگارش این اثر داشت و کمک کرد که قلم متفاوتی در نگارش به کار بگیرم.

نحوه روایت کتاب به گونه‌ای است که گویا نویسنده در مورد اتفاقات صورت گرفته با حضرت زینب (س) گفتگو می‌کند و کتاب نیز ماحصل همین گفتگو‌ها است. نباید همانند یک فرد عادی در برابر چنین شخصیت فاخر و بزرگ اسلام صحبت می‌کردم که از ویژگی‌های شخصیتی ایشان، بلاغت در سخنوری بوده است؛ بنابراین بهره گیری از سوابق سرودن شعر در این زمینه به من بسیار کمک کرد تا سبک نوشتن خود را انتخاب کنم و بخشی از موفقیت کتاب را نیز مدیون همین ذوق شاعری می‌دانم. البته مسیر نگارش هم برای من بسیار جذاب بود و رها شدن از چارچوب‌های شعر کلاسیک هم احساس خوبی در نوشتن به من می‌داد. الآن هم برنامه جدی دارم که نوشتن را ادامه دهم و علاقه زیادی به این پیدا کرده ام که به جای شاعر بودن، نویسنده باشم. البته به این معنا نیست که شعر را رها کنم.

بسیاری از ناشران شناخت درستی از بازار ندارند

برای چاپ این کتاب مشکلات زیادی داشتم. پس از نگارش کتاب، بیش از ۲ سال به دنبال آن بودم که یک ناشر آن را چاپ کند. متاسفانه حتی ناشران دولتی هم حتی حاضر به مطالعه اثر نبودند و حتی مدیر یکی از این انتشارات هم که از روحانیون است، به من گفت که اینگونه کتاب‌ها بازار ندارد! این نگاه تجاری به یک فعالیت و اثر فرهنگی، آسیب‌های زیادی به دنبال دارد.

با دیدن اینگونه رفتار ناشران، حتی بنا داشتم با دفتر رهبری مکاتبه کنم و گلایه‌های خود را در این زمینه مطرح کنم. در صدد آن بودم که اگر ناشری چاپ کتاب را نپذیرد، خودم وامی بگیرم و کتاب را منتشر کنم. زمان زیادی برای پژوهش و نگارش کتاب گذاشته بودم و اگر این کتاب چاپ نمی‌شد، نتیجه همه آن زحمات از بین می‌رفت. اما در نهایت مدیران «به نشر» پذیرفتند که این کتاب را چاپ کنند. خود را مدیون به نشر می‌دانم و اگر آن‌ها این اثر را با چنین کیفیتی چاپ نمی‌کردند، شاید کار من چنین نتیجه‌ای نداشت.

اتفاقا از زمان چاپ کتاب در آذرماه گذشته تا مردادماه امسال و در مدت زمان کمتر از یک سال، این کتاب حداقل به چاپ پنجم رسیده و جزو کتاب‌های پرفروش این انتشارات بود. بر خلاف این تصور که کتاب‌های با این موضوعات خریدار ندارد و برای ناشر توجیه اقتصادی ندارد، چاپ این کتاب و چاپ‌های مجدد آن نشان داد که جامعه به اینگونه آثار نیز به شدت گرایش دارد و بسیاری از ناشران، شناخت درستی از بازار ندارند. ضمن این که بازخورد‌های این کتاب در فضای مجازی نیز نشان می‌داد که مخاطبان نیز از کتاب راضی بودند.